Vitamine K: wat doet het en waar zit het in?

Vitamine K is een van die stoffen waarvan de wetenschap de effecten op het menselijk lichaam uitvoerig heeft bestudeerd. Maar nog niet alle werkingen zijn bewezen. Maar waar is vitamine K dan wel en niet goed voor?

Waar zit vitamine K in?

Zeker is dat vitamine K een belangrijke rol speelt bij bloedstolling. Daarnaast wordt vermoed dat ook de vorming van botten plaatsvindt met behulp van deze vitamine. Er zijn twee soorten, K1 en K2, de werking ervan is gelijk, maar de bronnen verschillen.

Vitamine K1 en K2

Vitamine K1 komt vooral voor in groene bladgroenten. Kleinere hoeveelheden vind je in fruit, zuivel en brood. Vitamine K2 zit in kaas, vlees, kip, ei en melkproducten. Daarnaast wordt ook in het lichaam aangemaakt door bacteriën in de dikke darm.

De hoeveelheid die in het lichaam wordt aangemaakt is echter onvoldoende. Daarom moeten we het aanvullen met voedselbronnen of supplementen. In supplementen zit over het algemeen beiden.

Hoeveel vitamine K heb je nodig?

Er is geen aanbevolen hoeveelheid vitamine K vastgesteld door de Gezondheidsraad maar wel een adequate inname voor een volwassene van 70 microgram per dag. Een bovengrens is niet van toepassing omdat een te grote hoeveelheid voor een gezonde volwassene geen probleem is.

Patiënten die antistollingsmiddelen gebruiken dienen op te letten met het gebruik van een supplement. Overleg met de huisarts is dan altijd noodzakelijk.

Een tekort bij baby’s

Bij de geboorte hebben alle baby’s een tekort aan vitamine K. Dit wordt veroorzaakt door het feit dat deze stof niet door de placenta kan. Zonder vitamine K in het bloed is stolling een probleem. Om die reden krijgen jonge baby’s altijd een extra dosis om ernstige bloedingen te voorkomen.

Vitamine K zit in beperkte mate in moedermelk en wordt toegevoegd aan babyvoeding. Na een periode van ongeveer 3 maanden is er voldoende in het bloed aanwezig en bij gevarieerde voeding blijft dat ook zo.

Wat zijn de gevolgen van een tekort aan vitamine K?

Een tekort betekent dat de bloedstolling trager gaat dan gewenst is. Bij grote wonden, zoals bij een ongeluk of een operatie, kan dit levensbedreigend zijn. Bij kleine wondjes duurt het langer voordat het bloeden stopt.

Een spontaan tekort komt bij een gezonde volwassenen zelden of nooit voor. Een tekort kan wel ontstaan na gebruik van antibiotica. De bacteriën die vitamine K2 aanmaken in de dikke darm worden namelijk ook vaak gedood door dit geneesmiddel. Met supplementen en een goede voeding is het niveau weer op peil te brengen.

Wanneer heb je extra vitamine K nodig?

Grotere hoeveelheden worden op medisch voorschrift gegeven bij de volgende problemen.

1. Bij gebruik bloedverdunners

Door langdurig gebruik van bloedverdunners kan het systeem van bloedstolling ontregeld raken. Met grote hoeveelheden vitamine K1 probeert men dit dan te verhelpen. Ook als het risico bestaat op forse bloedingen kan dit door extra inname worden beperkt of voorkomen.

2. Bij bepaalde ziekten

Een aantal darmziekten heeft tot gevolg dat er onvoldoende vitamine K door het lichaam wordt aangemaakt. Dit kan ook veroorzaakt worden door het niet voldoende opnemen van de vitamine uit het voedsel. Om die reden wordt vaak een supplement voorgeschreven.

3. Andere medicijnen

Niet alleen antibiotica kan een tekort aan vitamine K in het bloed veroorzaken, ook andere medicijnen verminderen het effect. Dit geldt onder andere voor pijnstillers, ontstekingsremmers, middelen om het cholesterolgehalte te verlagen en sommige middelen tegen epilepsie. De huisarts kan in dergelijke gevallen bepalen of een supplement nodig is.

4. Cystische fibrose

De darmziekte cystische fibrose is verbonden met vitamine K. Het wordt ook taaislijmziekte genoemd. Het slijm in de organen is daarbij veel taaier dan normaal en hierdoor wordt veel minder vitamine uit het voedsel opgenomen. Het is dan ook noodzakelijk om extra vitamine te slikken bij deze ziekte.

Bijwerkingen van vitamine K

Vitamine K is een stof die ook in het eigen lichaam wordt gemaakt. Er zijn geen bijwerkingen bekend. Zelfs niet bij grote doses die alleen door medisch personeel middels injecties worden toegediend.

Wat moet je verder nog weten over vitamine K?

• Het autorijden of bedienen van zware machines wordt niet beïnvloed door het gebruik van deze vitamine.
• Het gebruik is in principe geen probleem als je ook medicijnen slikt. Gebruik je bloedverdunnende middelen, overleg dan altijd met je huisarts.
• Gebruik niet meer dan op het etiket staat vermeld. Extra gebruik is meestal geen probleem maar het heeft geen extra werking.
• Gebruik supplementen op een vaste tijd voor de beste werking.

Regelmatig gebruik is het beste om het niveau op peil te houden. Gebruik geen extra dosis als je het een keer bent vergeten.

Zwangerschap en borstvoeding

Vitamine K kan zonder problemen worden gebruikt bij zwangerschap en borstvoeding. De placenta voorkomt dat de stof de ongeborene kan bereiken. In moedermelk komt het maar in een zeer geringe hoeveelheid voor en is het volstrekt onschadelijk voor de baby.

Heb ik een recept nodig?

Vitaminen zijn sinds 1944 op de markt en vrij verkrijgbaar. Koop dit preparaat uitsluitend bij betrouwbare leveranciers en op het internet alleen bij webwinkels die voldoen aan de EU-richtlijnen. Gebruik je multivitaminen, dan zit het daar waarschijnlijk al in.