Het woord ‘homeostase’ klinkt waarschijnlijk meer als een term uit een stoffig biologieboek dan als iets waarvan je echt wilt weten wat het is – maar vergis je niet, wanneer je geïnteresseerd bent in de werking van je lichaam, dan is homeostase waarschijnlijk één van de belangrijkste begrippen die je tegen zult komen.
Het komt namelijk terug in bijna ieder lichaamsproces dat je maar kunt bedenken! In dit artikel leggen we je precies uit wat ermee bedoeld wordt.
Homeostase betekenis
Het woord homeostase komt van de Griekse woorden homos, ‘gelijk’, en stasis, ‘het stilstaan’, en het betekent zoiets als een evenwicht. Het lichaam heeft de vaardigheid om onder wisselende omstandigheden steeds weer in een evenwicht terecht te komen; zo voorkomt het bijvoorbeeld dat je ziek wordt of dat je te veel of juist te weinig van bepaalde stoffen vasthoudt.
Vergelijk het met de werking van een thermostaat: wanneer de temperatuur van de kamer gelijk is aan de doeltemperatuur, gebeurt er niets. Als het evenwicht vervolgens verstoord wordt, bijvoorbeeld doordat de kamer afkoelt of doordat de doeltemperatuur bijgesteld wordt, slaat de verwarming weer aan om het evenwicht te herstellen – net zolang tot er weer ‘homeostase’ is!
Homeostase in het lichaam
Wanneer treedt die evenwichtsbevorderende werking van het lichaam nu onder andere op? Eigenlijk bij alles wat je doet! Zo is er de kringloop van zuurstof, voedingsstoffen en afvalstoffen: bloed brengt zuurstof en voedingstoffen naar je cellen, en cellen geven hun afvalstoffen af aan het bloed. Organen nemen dat afval vervolgens weer op, en andere organen voorzien het bloed van meer zuurstof en voedingstoffen.
Wanneer deze kringloop uit evenwicht raakt, passen ook de overige elementen zich aan om het evenwicht weer stabiel te krijgen. Wie meer afvalstoffen produceert, zal dus bijvoorbeeld meer zuurstof binnen moeten krijgen – en daarom gaat het hart sneller kloppen!
Homeostase en ziekte
Soms lukt het niet om het evenwicht in het lichaam weer te herstellen, bijvoorbeeld wanneer één of meerdere organen uitvallen, of wanneer de doorstroom van het bloed in het lichaam belemmerd wordt. In dat geval is ziekte vaak het gevolg. Ook een verlaging van de weerstand is het gevolg van een verstoorde homeostase.
Een gezond lichaam is namelijk in staat om adequaat op veranderde omstandigheden en bedreigingen te reageren, terwijl een lichaam uit evenwicht dat niet kan. Dat is waarom niet iedereen die met een virus in aanraking komt, ook direct ziek wordt!
Afvallen en homeostase
Homeostase is dus noodzakelijk wanneer je gezond wilt blijven, maar toch kan dat evenwicht van je lichaam ook zijn nadelen hebben. Zo werkt het vaak tegen mensen die af willen vallen. Wanneer je minder gaat eten of gezonder gaat eten, geeft dat vaak een tijdje goede resultaten: je energie-inname verschilt immers van je energieverbruik, en dus val je af.
Je lichaam vindt die ongelijkheid echter niet prettig, en past daarom je stofwisseling zo aan dat je energieverbruik óók omlaag gaat. Het gevolg: er gaat geen onsje meer af! Wanneer je je van dit probleem bewust bent, is er gelukkig ook een heel eenvoudige oplossing: breng je lichaam weer uit de homeostase door te gaan sporten!
Sport en homeostase
Het is niet altijd slecht wanneer je een beetje uit je balans gehaald wordt, en sport is een uitstekend voorbeeld van een gezonde manier om je lichaam wakker te schudden. Door te sporten haal je het lichaam als het ware uit homeostase. Het lichaam reageert hier vervolgens op door het te herstellen boven het oorspronkelijke uitgangsniveau, je wordt sterker.
Door jezelf steeds verder uit te dagen en het lichaam uit de balans te halen ga je op termijn steeds meer vooruit. Zo werkt het niet alleen met sport, maar ook met je gezondheid!
Laat hieronder een reactie achter. We proberen dezelfde dag nog te reageren!