Testosteron tekort: oorzaken, symptomen & oplossingen

Veel mannen merken op een bepaald moment in hun leven dat hun energie, stemming of libido verandert. Soms ligt daar een heel gewone oorzaak achter, maar soms speelt een testosteron tekort een rol. In dit artikel lees je – in begrijpelijke taal – wat testosteron precies doet, hoe een tekort ontstaat en wat je zelf (en samen met je arts) kunt doen om je hormoonbalans te ondersteunen.

Wat is testosteron?

De rol van testosteron in je lichaam

Testosteron is een belangrijk mannelijk hormoon dat invloed heeft op je spieren, botten, hersenen, libido en energieniveau. Het helpt bij het behouden van spierkracht, een stabiele stemming en gezonde seksuele functies. Ook vrouwen hebben testosteron, maar mannen maken het in grotere hoeveelheden aan.

Hoe testosteron verandert met de leeftijd

Vanaf ongeveer je 30e tot 40e jaar daalt het testosterongehalte langzaam, gemiddeld met ongeveer één procent per jaar. Dat is normaal en hoort bij het ouder worden. Pas wanneer de daling sterker is dan gemiddeld of wanneer er klachten ontstaan, spreken artsen van een mogelijk tekort.

Wat is een testosteron tekort?

Wanneer is testosteron écht te laag?

Artsen spreken van een testosteron tekort wanneer zowel de bloedwaarden laag zijn als er klachten zijn die erbij passen. Meestal wordt het totale testosteron gemeten, soms ook het vrije testosteron. Voor een betrouwbare meting wordt bloed in de ochtend afgenomen, wanneer je waarden het hoogst zijn.

Totaal en vrij testosteron

Niet al het testosteron in je bloed is actief. Het grootste deel zit aan eiwitten vast. Het vrije testosteron – dat niet gebonden is – is het hormoon dat echt z’n werk doet. Daarom kijkt een arts soms naar beide waarden.

Oorzaken van een testosteron tekort

Leeftijd

De meest voorkomende oorzaak is een natuurlijke, leeftijdsgebonden daling. Dat hoeft geen probleem te zijn, maar kan klachten geven als de daling sneller gaat dan gemiddeld.

Leefstijl

• Slaaptekort: je lichaam maakt ’s nachts het meeste testosteron aan.
• Alcohol: veel alcohol kan de hormoonproductie remmen.
• Overgewicht: vetweefsel kan testosteron omzetten in oestrogeen.
• Chronische stress: verhoogt cortisol, wat testosteron onderdrukt.

Medische oorzaken

• Hormonale aandoeningen zoals hypogonadisme
• Bijwerkingen van medicatie
• Schildklierproblemen
• Ernstig overgewicht of diabetes

Symptomen van een testosteron tekort

Lichamelijke klachten

• Spierverlies of minder kracht
• Toename van lichaamsvet
• Vermoeidheid en minder uithoudingsvermogen
• Botontkalking op langere termijn

Mentale & emotionele klachten

• Somberheid of prikkelbaarheid
• Minder motivatie
• Concentratieproblemen

Seksuele klachten

• Verminderde zin in seks
• Erectieproblemen
• Minder spontane ochtenderecties

Testosteron laten meten

Wanneer is testen zinvol?

Als je duidelijke klachten hebt die passen bij een tekort, kan je huisarts bloed laten onderzoeken. Dit wordt meestal twee keer gedaan, bij voorkeur voor 10.00 uur ’s ochtends, om een betrouwbaar beeld te krijgen.

Hoe verloopt een onderzoek?

De huisarts of praktijkondersteuner neemt bloed af en laat dit testen op testosteron, maar vaak ook op andere hormonen en waarden die invloed hebben, zoals schildklierhormonen, glucose en vitamine D.

Waarom soms een herhaaltest?

Testosteron schommelt gedurende de dag. Daarom wordt de meting herhaald om zeker te weten dat de waarden structureel laag zijn.

Natuurlijke manieren om je testosteron te verhogen

Slaap & herstel

Een goede nachtrust is misschien wel de belangrijkste factor. Zeven tot acht uur slaap per nacht helpt je lichaam voldoende testosteron aan te maken.

Krachttraining & beweging

Regelmatige krachttraining stimuleert de hormoonproductie. Je hoeft geen topsporter te worden; twee tot drie trainingen per week helpen al.

Voeding die ondersteunt

• Veel groenten, waaronder koolsoorten zoals broccoli en spruitjes
• Gezonde vetten uit bijvoorbeeld noten, olijfolie en vette vis
• Voldoende eiwitten voor spierherstel

Let op: overmatig alcoholgebruik en sterk bewerkte voeding hebben vaak een negatief effect.

Wil je je voeding op een eenvoudige manier beter afstemmen op je gezondheid en energieniveau?
➡ Ontdek FitChef en krijg praktische recepten en weekmenu’s die je helpen je leefstijl vol te houden.

Stress verminderen

Langdurige stress verhoogt cortisol, wat testosteron kan onderdrukken. Rustmomenten, ontspanning en beweging helpen je hormonen in balans te houden.

Een gezond gewicht

Vetweefsel beïnvloedt de hormoonhuishouding. Afvallen bij overgewicht kan je testosteronniveau merkbaar verbeteren.

Supplementen en testosteron

Wat is bewezen?

Een tekort aan vitamine D, zink of magnesium kan indirect invloed hebben op je hormonen. Supplementen kunnen helpen als er een tekort is, maar bieden geen wonderoplossing.

Wat is onvoldoende bewezen?

Veel “testosteronboosters” hebben geen sterke wetenschappelijke onderbouwing. Sommige kruiden en extracten worden vaak genoemd, maar de resultaten zijn wisselend.

Wanneer altijd eerst naar de huisarts?

Als je ernstige klachten hebt, medicijnen gebruikt of overweegt supplementen te nemen die je hormonen beïnvloeden. Niet elk middel is veilig en sommige kunnen vervelende bijwerkingen geven.

Medische behandelingen

Testosteronvervanging (TRT)

Bij een bewezen tekort kan een arts testosteronvervanging voorschrijven. Dit gebeurt via gel, injecties of tabletten. Het is belangrijk dat dit onder medische begeleiding gebeurt.

Wanneer is TRT geschikt?

Alleen wanneer je bloedwaarden laag zijn én er klachten zijn die horen bij een tekort. TRT is geen middel om “fitter” of “gespierder” te worden zonder medische noodzaak.

Mogelijke bijwerkingen

Zoals elke behandeling kan TRT bijwerkingen geven, bijvoorbeeld acne, vocht vasthouden of veranderingen in de bloedwaarden. Daarom zijn regelmatige controles noodzakelijk.

Wanneer naar de huisarts?

Ga naar je huisarts als je langdurig klachten hebt zoals extreme vermoeidheid, libidoverlies, erectieproblemen of sterke stemmingswisselingen. Zeker als deze klachten invloed hebben op je dagelijkse leven.

Samenvatting & praktische checklist

• Ervaar je meerdere symptomen? Noteer ze voor je huisarts.
• Laat je testosteron in de ochtend meten, bij voorkeur twee keer.
• Werk aan slaap, beweging, voeding en stressreductie.
• Gebruik supplementen alleen bewust en liefst in overleg met een arts.

Veelgestelde vragen

Wat zijn de eerste symptomen van een testosteron tekort?

Veel mannen merken eerst vermoeidheid, minder zin in seks, prikkelbaarheid of minder kracht. Soms komen de klachten geleidelijk, waardoor ze niet direct worden herkend.

Hoe kan ik mijn testosteron op natuurlijke wijze verhogen?

Voldoende slaap, krachttraining, een gezond gewicht en stressreductie helpen het meest. Ook een voedzaam dieet met voldoende eiwitten, gezonde vetten en groenten ondersteunt je hormoonbalans.

Is een testosteron tekort gevaarlijk?

Een mild tekort is niet direct gevaarlijk, maar kan je welzijn beïnvloeden. Ernstig of langdurig laag testosteron kan op termijn effect hebben op botdichtheid, stemming en spiermassa.

Hoe betrouwbaar is een testosteron test bij de huisarts?

Een ochtendtest is betrouwbaar, vooral wanneer deze twee keer wordt herhaald. De huisarts kijkt daarnaast vaak naar andere waarden om het totale plaatje duidelijk te krijgen.

Helpen supplementen echt om testosteron te verhogen?

Alleen wanneer je tekorten hebt, kunnen sommige supplementen helpen. De meeste “boosters” hebben weinig wetenschappelijk bewijs, dus wees kritisch en overleg bij twijfel met een arts.