Tips om oestrogeen in balans houden!

In je lichaam zijn op ieder moment van de dag tientallen verschillende hormonen bezig om allerlei fysieke processen in banen te leiden. Sommige van deze hormonen hebben heel specifieke werkingen, en anderen hebben juist door het hele lichaam invloed.

Oestrogeen is een hormoon van die laatste soort. Het is bij de meest uiteenlopende processen betrokken en kan zodoende voor aardig wat problemen zorgen als het uit balans raakt. Hoe je merkt of er iets mis is met je oestrogeenlevels, en wat je daaraan kunt doen, leggen we je uit in deze blog.

Wat is oestrogeen?

Oestrogeen is een hormoon dat ook wel bekend staat als het vrouwelijk geslachtshormoon. Het speelt namelijk een cruciale rol bij het ontwikkelen van vrouwelijke geslachtskenmerken. Daarnaast reguleert het de menstruatiecyclus, waarmee het een vergelijkbare rol speelt als testosteron bij mannen.

Oestrogeen in mannenlichamen

Als je een man bent, betekent dat echter niet dat je lichaam geen oestrogeen nodig heeft en aanmaakt. Het maakt echter wel minder aan dan een vrouwenlichaam.

Zowel bij mannen als bij vrouwen draagt oestrogeen bij aan het onderhouden van een gezonde huid en stevige botten, en is het belangrijk om het cholesterolgehalte op peil te houden. Ook je cognitieve functies en de stabiliteit van je emoties hangt voor een groot deel af van je oestrogeenbalans.

Mannen hebben echter minder oestrogeen nodig dan vrouwen. Ze krijgen dus ook eerder last van de gevolgen van te veel oestrogeen, waardoor ze bijvoorbeeld vet aankomen of te maken krijgen met gynaecomastie (borstvorming bij mannen).

Oestrogeen in de menstruatiecyclus

Wie menstrueer heeft waarschijnlijk al eens gemerkt dat de cyclus invloed kan hebben op de sportprestaties, en andersom. Voor een deel is dat mentaal: je kunt minder goed presteren als je veel last hebt van je menstruatie en liever met een warme kruik in bed ligt. Andersom kan sporten menstruatieklachten te verlichten, omdat sporten goed voelt en ontstresst.

De menstruatiecyclus bestaat uit verschillende fasen, die allemaal een verschillend effect hebben op je oestrogeencyclus:

• Wanneer je ongesteld bent, is je oestrogeenspiegel relatief laag.
• Na je ongesteldheid, moet het baarmoederslijmvlies dat je tijdens je menstruatie hebt uitgestoten weer opgebouwd worden en maakt je lichaam zich klaar voor bevruchting. Hierdoor stijgt je oestrogeenspiegel weer.
• Na de eisprong zakt je oestrogeengehalte weer en ga je weer richting menstruatie.

Oestrogeen uit balans

Oestrogeen kan om allerlei redenen te veel of juist te weinig in het lichaam voorkomenDe overgang is de belangrijkste reden voor een oestrogeentekort. Wanneer vrouwen ouder worden, gaan ze steeds minder oestrogeen aanmaken. Dat leidt tot typische overgangsklachten als opvliegers, onregelmatige ongesteldheid of vaginale droogheid.

Ook raakt de oestrogeenspiegel uit balans als de eierstokken om medische redenen verwijderd moeten worden. Het lichaam maakt dan niet meer genoeg oestrogeen aan. Ook zijn er aandoeningen die de oestrogeenproductie verlagen, zoals POS (Polycysteus Ovarium Syndroom) en hypogonadisme.

Een overschot aan oestrogeen is echter evenmin een pretje. Dit komt vaak voor bij mensen met veel overgewicht: vet produceert namelijk meer oestrogeen, wat tot meer vetophopingen kan leiden, en zo tot een nog grotere oestrogeenproductie. Deze vicieuze cirkel kan tot hoofdpijn, depressies, vermoeidheid, acne en gewichtstoename leiden.

Oestrogeenbehandelingen transgender vrouwen

De oestrogeenbalans kan ook voor nare bijeffecten zorgen bij transgender mensen die een geslachtsverandering ondergaan. Dat geldt zowel voor transgender vrouwen als voor transgender mensen.

Transgender vrouwen krijgen vaak oestrogeensupplementen. Die kunnen ervoor zorgen dat spierkracht en -massa afnemen en dat je te maken krijgt met verschillende gevolgen van een verhoogde oestrogeenspiegel.

Bij transgender mannen kunnen de eierstokken verwijderd worden als onderdeel van het geslachtsaanpassingsproces. De oestrogeenproductie neemt daardoor sterk af, waardoor juist een tekort aan oestrogeen kan ontstaan.

Te weinig oestrogeen

Er kunnen dus talloze redenen zijn voor een oestrogeentekort: de overgang, een medische ingreep of zelfs een ongebalanceerde leefstijl. Veel sporters willen hun oestrogeengehalte verlagen, maar dat is niet altijd zo’n goed idee! Te weinig oestrogeen heeft namelijk een paar vervelende gevolgen.

Minder doorbloeding in de huid

Je huid wordt minder goed doorbloed als je te weinig oestrogeen produceert. Hierdoor wordt je huid doffer en minder elastisch, wat rimpels kan veroorzaken. Ook wordt je haar slapper en dunner, omdat je hoofdhuid minder goed doorbloed wordt.

“Overgangsklachten”

Typische “overgangsklachten” zijn opvliegers, nachtzweet, vaginale droogheid en stemmingswisselingen. Die worden allemaal veroorzaakt door te weinig oestrogeen. En let op: ook zonder dat je in de overgang bent, kun je hier dus last van krijgen! In dat geval wordt het tekort aan oestrogeen door een andere factor veroorzaakt.

Zwakkere botten en botontkalking

Oestrogeen is belangrijk voor een gezonde botopbouw. Zodra je te weinig oestrogeen in je lichaam hebt, kan er botontkalking of zelfs botverlies optreden. Dit gebeurt vooral bij oudere mensen, maar kan je ook overkomen als je jonger bent en je hormoonhuishouding uit balans is!

trogeen verhogen

Wanneer je vermoedt dat je te weinig oestrogeen aanmaakt, zijn er een aantal dingen die je kunt doen om je hormoonspiegel te verhogen. We zetten de belangrijkste op een rijtje:

Fyto-oestrogenen

Een groot deel van je oestrogeen wordt door het lichaam zelf aangemaakt, maar je krijgt het hormoon ook binnen via je voeding. Het gaat daarbij om plantaardige oestrogenen. Die hebben weliswaar een minder sterke werking dan het ‘zelfgemaakte’ hormoon, maar kunnen toch bijdragen aan de balans in je lichaam.

We noemen deze plantaardige hormonen ook wel fyto-oestrogenen. Ze zitten in allerlei voedingsmiddelen, waaronder lijnzaad, humus, knoflook, sojabonen, linzen en koffie. Het hangt af van je eigen oestrogeenbalans of je deze fyto-oestrogenen zo veel mogelijk moet eten of dat je ze juist beter kunt vermijden.

Vrouwen in de overgang gebruiken vaan fenegriek, ook wel bekend onder de naam bokshoornklaver. Dit is een kruid dat stofjes bevat die erg veel lijken op menselijk oestrogeen, waardoor het overgangsklachten kan verlichten.

Sporten

Verder is sporten ontzettend belangrijk. Voldoende beweging verzacht niet alleen fysieke klachten, het zorgt ook voor minder stress, waardoor je minder van het stresshormoon cortisol aanmaakt. Daarmee maak je een gezondere algehele hormoonspiegel mogelijk!

Oestrogeensupplementen

Indien het je echt niet lukt om je oestrogeenspiegel op peil te krijgen via bovenstaande methoden, kun je oestrogeensupplementen overwegen. Neem extra hormonen en hormoonsupplementen altijd alleen in overleg met een huisarts of andere dokter! Zelfmedicatie is heel gevaarlijk en kan allerlei ernstige bijwerkingen hebben.

De gevolgen van te veel oestrogeen

Omgekeerd is het natuurlijk ook vervelend wanneer je lichaam juist een overschot aan oestrogeen aanmaakt. De belangrijkste symptomen die daarop wijzen vind je hieronder:

Te veel vocht vasthouden

Als je te veel oestrogeen in je lichaam hebt, hou je meer vocht vast. Als je een baarmoeder hebt, zorgt oestrogeen ervoor dat je daar meer slijmvlies vasthoudt. Op andere plekken in het lichaam blijft meer vocht zitten: het meest zichtbare gevolg hiervan is dat je enkels en je vingers dikker worden.

Je kunt checken of je te veel vocht vasthoudt door ergens op je huid te drukken en te kijken hoe snel de witte afdruk die dan achterblijft, verdwijnt. Als die witte afdruk lang zichtbaar blijft, houdt je lichaam waarschijnlijk meer vocht vast dan nodig.

Je kunt dit probleem deels verhelpen door je oestrogeenspiegel te verlagen. Het is daarnaast ook tegen te gaan door minder zout te eten en genoeg water te drinken. Dit zorgt er niet voor dat je minder oestrogeen aanmaakt, maar wel dat je lichaam minder vocht vasthoudt.

Meer vet op buik, benen en billen

We zeggen natuurlijk vaker dat plaatselijk vet verbranden niet mogelijk is en dat iedereen vet op een andere manier draagt. Als je meer calorieën eet dan je verbrandt, kom je aan. Waar dit vet dan wordt opgeslagen, hangt volledig van je lichaam af.