Welke soorten gewrichten zijn er?

Een gewricht is een plek waar twee botten langs elkaar bewegen, waardoor je van houding kunt veranderen. Over het algemeen bevindt zich tussen de verschillende botten een soort bescherming of schokdemper, om te voorkomen dat er schade ontstaat wanneer de botten veel langs elkaar bewegen. Daarnaast zijn er de gewrichtsbanden, die ervoor zorgen dat het gewricht bij elkaar blijft.

In dit artikel bespreken we welke verschillende soorten gewrichten er zijn, en hoe ze bewegen. Ook kijken we kort welke problemen beschadigde gewrichten op kunnen leveren, en hoe je deze scharnierpunten in je lichaam gezond kunt houden.

Structuur en bescherming

De botten van een gewricht kunnen op drie manieren aan elkaar bevestigd zijn. Allereerst zijn er de fibreuze gewrichten, die met vezelig regelmatig bindweefsel aan elkaar vastzitten en daarom maar heel weinig kunnen bewegen – denk bijvoorbeeld aan tanden in kaakbeen. Cartilagineuze gewrichten zitten met kraakbeen vast en zijn iets beweeglijker; je ruggenwervels vallen onder andere in deze categorie.

En ten slotte heb je de synoviale gewrichten, de meest flexibele soort. Hierbij zijn de botten bedekt met een gladde laag kaakbeen, en ook bevindt zich in de holte tussen de botten een soort gewrichtssmeer (synoviale vloeistof) die de wrijving vermindert. Hierdoor raken de botten niet beschadigd.

Soorten gewrichten

De synoviale gewrichten kunnen op hun beurt worden onderverdeeld in verschillende groepen, afhankelijk van de manier waarop de botten langs elkaar bewegen:

• Kogelgewricht: bestaat uit een ‘kom’, waar een ronde ‘kogel’ in kan bewegen. Door die constructie kan een kogelgewricht veel verschillende kanten op bewegen. Voorbeelden zijn het schouder- en heupgewricht.
• Ellipsvormig gewricht: lijkt op het kogelgewricht, maar de kogel is niet rond maar ellipsvormig. Hierdoor kan het gewricht maar twee kanten op bewegen, zoals je bijvoorbeeld ziet bij het bovenste polsgewricht.
• Scharniergewricht: kan, zoals de naam al zegt, met een scharnier vergeleken worden. Dit soort gewrichten kan maar één kant op buigen, zoals je knieën of ellebogen.
• Draaigewricht: een bot draait als een soort ring om een ander bot heen, zoals bij de bovenste nekwervel wanneer je je hoofd draait.
• Rolgewricht: twee botten rollen ‘om elkaar heen’. Dit merk je vooral met de twee botten in je onderarm wanneer je je handen draait.
• Zadelgewricht: twee ‘zadelvormige’ botjes rusten op elkaar, waardoor er een glijdende beweging mogelijk is. Een dergelijk gewricht zit bijvoorbeeld in je duim.

Problemen met gewrichten

Omdat je gewrichten constant gebruikt wanneer je beweegt, gaat er nog wel eens iets fout. Als gevolg daarvan kunnen verschillende klachten ontstaan, die in het algemeen wel reumatische klachten genoemd worden. Eén van de bekendste is artrose, waarbij het laagje kraakbeen dat de gewrichten normaal gesproken soepel houdt, vermindert of zelfs helemaal verdwijnt, met pijnklachten tot gevolg.

Ontstekingsreuma is een andere variant. Hierbij heb je door je hele lichaam last van ontstekingen in de gewrichten, waardoor je last hebt van pijn, stijfheid en chronische vermoeidheid. Reumatische klachten komen voor bij mensen van alle leeftijden en geslachten, vaak onafhankelijk van leefstijl.

Gezonde gewrichten

Toch zijn er wel degelijk manieren om de verschillende soorten gewrichten in goede conditie te houden. Allereerst is het belangrijk dat je blijft bewegen – hoe meer je stil zit, hoe meer eventuele slijtage door kan zetten! Wees echter wel voorzichtig met de manier waarop je beweegt, want te intensief sporten kan je gewrichten ook overbelasten.

Zorg er daarom ook voor dat je regelmatig even helemaal ontspant, bijvoorbeeld door een warm bad te nemen of van een heerlijke massage te genieten. Ten slotte is een dieet met genoeg omega-3 van belang om de gewrichten gezond te houden en ontstekingen te voorkomen. Voldoende vis of visolie kan daarbij een goede hulp zijn!