Diabetes Symptomen: 13 Signalen die Je Niet Mag Negeren

Bij diabetes denk je algauw aan oudere mensen die met een insulinespuitje hun bloedsuiker op peil moeten houden. Maar wist je dat diabetes, ook wel suikerziekte genoemd, onder alle leeftijden voorkomt? Ongeveer 1,4 miljoen Nederlanders hebben diabetes – en dat zijn echt niet allemaal 65-plussers.

Zowel mannen als vrouwen, maar zelfs kinderen kunnen deze stofwisselingsziekte krijgen. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat overgewicht en onvoldoende beweging belangrijke oorzaken van diabetes type 2 zijn. Maar hoe merk je dat je diabetes hebt? Tijd om de oorzaken en diabetes symptomen eens onder de loep te nemen.

Hoe merk je dat je diabetes hebt? Eerste signalen

De eerste symptomen diabetes type 2 zijn vaak zo subtiel dat je ze gemakkelijk over het hoofd ziet. Veel mensen lopen jaren rond met verhoogde bloedsuikerwaarden voordat de diagnose gesteld wordt.

Vroege waarschuwingssignalen die je niet moet negeren

Deze verborgen symptomen suikerziekte treden vaak als eerste op:

• Onverklaarbare vermoeidheid – Zelfs na een goede nachtrust voel je je uitgeput. Dit komt doordat je cellen onvoldoende glucose krijgen voor energie.
• Verhoogde dorst en vaker plassen – Je lichaam probeert overtollige suiker via urine kwijt te raken. Merk je dat je 's nachts vaker naar het toilet moet? Dit is vaak één van de eerste signalen.
• Wazig zien – Verhoogde bloedsuiker kan tijdelijk je ooglens aantasten, wat je zicht vertroebelt.

Late symptomen bij langdurig te hoge bloedsuiker

Als diabetes langer onbehandeld blijft, worden de symptomen heftiger en komt er blijvende schade aan lichaamsweefsels:

• Wonden die traag genezen
• Tintelingen of gevoelloosheid in vingers en tenen (neuropathie)
• Terugkerende infecties, vooral schimmelinfecties
• Onbedoeld gewichtsverlies ondanks normale eetlust

Bloedsuikerspiegel in balans

Als je koolhydraten eet, wordt dat in je maag en darmen omgezet in kleinere suikermoleculen. Via je bloedbaan komen die terecht bij je cellen. Voor dit proces is insuline nodig. Insuline is als het ware de 'sleutel' om ervoor te zorgen dat de suikermoleculen van je bloedbaan in je cellen terecht komen.

Het hormoon insuline wordt aangemaakt in de Eilandjes van Langerhans, die zich in de alvleesklier bevinden. Op deze manier zorgt je lichaam ervoor dat je bloedsuikerspiegel mooi in balans blijft.

Wat is diabetes?

Mensen met diabetes hebben een verstoorde bloedsuikerspiegel omdat zij te weinig of helemaal geen insuline aanmaken, of ongevoelig voor insuline zijn geworden. Er zijn twee hoofdvormen van diabetes: type 1 en type 2.

Bij diabetes type 1 kan het lichaam helemaal geen insuline meer aanmaken, omdat de Eilandjes van Langerhans ontstoken zijn en niet goed functioneren. Een fout in het afweersysteem is hier de oorzaak van. Het grote insulinetekort geeft direct typische symptomen: veel dorst, veel drinken en plassen, en groot gewichtsverlies ondanks normale eetlust. Vaak begint deze ziekte al op jonge leeftijd. Type 1 komt het minst voor; ongeveer 10% van de Nederlanders met suikerziekte heeft dit type. Deze mensen moeten de rest van hun leven insuline gebruiken.

Insulineresistentie bij type 2

In negen van de tien gevallen van suikerziekte betreft het diabetes type 2. Diabetes type 2 houdt in dat het lichaam minder insuline dan normaal aanmaakt, of dat het lichaam minder gevoelig is geworden voor insuline. Dit wordt ook wel insulineresistentie genoemd.

Het lichaam kan hierdoor het bloedsuikergehalte niet meer in balans houden. In een ernstiger stadium wordt er nog nauwelijks suiker opgenomen in de lichaamscellen. Het lichaam komt dan op den duur energie tekort en gaat andere bronnen in het lichaam aanspreken om energie uit te halen.

Bewezen oorzaken en risicofactoren

De oorzaak van diabetes type 2 is meervoudig. Erfelijkheid speelt een rol, maar levensstijlfactoren zijn vaak doorslaggevend.

Belangrijkste risicofactoren volgens het Diabetes Fonds (2024):

• Overgewicht – Vooral buikvet verhoogt het risico op insulineresistentie aanzienlijk
• Weinig beweging – Minder dan 30 minuten matige beweging per dag
• Erfelijkheid – Als ouders of broers/zussen diabetes hebben, is jouw risico 2-6 keer hoger
• Leeftijd – Het risico stijgt vanaf 45 jaar
• Medicijngebruik – Langdurig gebruik van bijvoorbeeld prednison
• Zwangerschapsdiabetes – Vrouwen die dit gehad hebben, ontwikkelen later vaker type 2

Onderzoek van de Universiteit Utrecht (2023) toont aan dat het combineren van overgewicht met inactiviteit het risico op diabetes type 2 met 70% verhoogt vergeleken met slechts één van deze factoren. Hoewel diabetes type 2 ook wel 'ouderdomssuiker' genoemd wordt, zijn er tegenwoordig steeds meer jongvolwassenen die deze ziekte krijgen – waarschijnlijk door veranderende levensstijl.

Let op: Heb je meerdere risicofactoren? Dan is het verstandig om jaarlijks je bloedsuiker te laten controleren, zelfs zonder duidelijke symptomen.

Wil je weten hoe je met de juiste voeding je bloedsuikerwaarden stabiel houdt en diabetes kunt voorkomen? Bij FitChef vind je gezonde, bloedsuikervriendelijke maaltijden die afgestemd zijn op jouw behoeften – zonder dat je zelf hoeft te koken.

Volledige lijst: alle diabetes symptomen herkennen

Diabetes symptomen worden niet altijd direct gelinkt aan suikerziekte. Ze ontstaan vaak geleidelijk. Herken je meerdere van deze signalen bij jezelf of iemand in je omgeving?

• Vaker moeten plassen, vooral 's nachts
• Meer dorst dan normaal
• Gewichtsverlies ondanks voldoende voeding
• Slechte adem met acetongeur (ruikt fruitig of naar nagellakremover)
• Vermoeidheid en energiegebrek
• Kortademigheid
• Jeuk, vooral in intieme zones
• Infecties die moeilijk overgaan
• Wondjes die slecht genezen
• Slecht of dubbelzien
• Tintelingen in of gevoelloosheid van vingers of voeten
• Pijn in vingers, handen, tenen en/of voeten
• Pijn op de borst

De heftige symptomen treden vaak pas op als de ziekte al langer speelt – soms zelfs pas na jaren. Terwijl de gevolgen voor je gezondheid bij diabetes type 2 zeer ernstig kunnen zijn.

Symptomen bij vrouwen kunnen anders zijn

Vrouwen ervaren soms specifieke diabetes symptomen die bij mannen minder voorkomen:

• Terugkerende schimmelinfecties – Vooral vaginale candida-infecties door verhoogde bloedsuiker
• Blaasontsteking – Vaker dan normaal, door verzwakt afweersysteem
• Polycysteus Ovarium Syndroom (PCOS) – Vrouwen met PCOS hebben verhoogd risico op diabetes type 2
• Verminderd libido – Door zenuwbeschadiging en verminderde doorbloeding

Deze verschillen worden vaak over het hoofd gezien, waardoor de diagnose bij vrouwen soms later komt dan bij mannen.

Ernstige gevolgen bij onbehandelde diabetes

Ook al zijn de beginnende diabetes symptomen soms vaag; neem bij twijfel altijd contact op met je huisarts. Suikerziekte kan, zeker op langere termijn en zonder passende maatregelen of medicatie, ernstige gevolgen hebben.

Concrete risico's volgens het RIVM (2024):

• Hart- en vaatziekten – 2-4 keer verhoogd risico op hartinfarct en beroerte
• Nierschade – Diabetes is de belangrijkste oorzaak van nierfalen in Nederland
• Oogproblemen – Kan leiden tot blindheid door beschadigde bloedvaten in het netvlies
• Zenuwbeschadiging – Neuropathie in voeten kan leiden tot amputaties
• Trombose – Verhoogd risico door beschadigde bloedvaten

Blijf met vage klachten of symptomen die doen denken aan suikerziekte dus niet rondlopen. Laat je huisarts controleren of je misschien diabetes hebt. Met een eenvoudige bloedtest kan je bloedsuikerwaarde gemeten worden.

Diabetes type 2 omkeren zonder medicijnen: kan het echt?

Het goede nieuws: diabetes type 1 is niet te voorkomen of genezen, maar voor diabetes type 2 geldt dat een gezonde levensstijl enorm kan bijdragen aan het voorkomen én zelfs omkeren ervan.

De wetenschappelijke basis: De DiRECT studie uit Groot-Brittannië (Taylor et al., 2019) toonde aan dat 46% van de deelnemers met diabetes type 2 in remissie kwam na substantieel gewichtsverlies. De resultaten waren het meest succesvol bij mensen die:

• 10-15 kg afvielen binnen het eerste jaar
• Dit gewichtsverlies minstens 2 jaar behielden
• Minder dan 6 jaar gediagnosticeerd waren met diabetes

Wat betekent dit praktisch?

Als je gediagnosticeerd bent met diabetes type 2, kunnen deze stappen helpen:

• Gewichtsverlies – Streef naar 10-15% van je lichaamsgewicht
• Gevarieerde voeding – Focus op volkoren producten, groenten, magere eiwitten en gezonde vetten
• Dagelijkse beweging – Minimaal 30 minuten matige intensiteit, zoals stevig wandelen
• Verminder suiker en bewerkte koolhydraten – Dit helpt insulinepieken te voorkomen

Er zijn zelfs personen waarbij het aanpassen van de levensstijl, gezonde voeding en het bereiken van een normaal gewicht ervoor hebben gezorgd dat zelfs de tabletten tegen suikerziekte de deur uit konden. Dit is echter niet voor iedereen haalbaar en vraagt discipline en begeleiding.

Belangrijk: Stop nooit zomaar met medicatie zonder overleg met je arts. Levensstijlaanpassingen zijn een aanvulling op, geen vervanging van medische begeleiding.

Veelgestelde Vragen

Wanneer moet je naar de dokter met diabetes klachten?

Ga naar je huisarts als je meerdere symptomen tegelijk herkent (zoals toegenomen dorst, vaker plassen en vermoeidheid), vooral wanneer deze symptomen aanhouden. Heb je risicofactoren zoals overgewicht of diabetes in de familie? Laat dan jaarlijks preventief je bloedsuiker controleren, ook zonder klachten.

Wat is het verschil tussen diabetes type 1 en type 2 symptomen?

Bij type 1 ontstaan symptomen meestal plotseling en hevig: extreem gewichtsverlies, veel dorst en plassen binnen enkele weken. Type 2 symptomen ontwikkelen zich geleidelijk over maanden of jaren en zijn vaak vaag, zoals vermoeidheid en wazig zien. Type 1 begint meestal voor je 30ste, type 2 vaker na je 45ste.

Kun je diabetes hebben zonder symptomen?

Ja, zeker bij type 2. Naar schatting heeft 20-25% van de mensen met diabetes type 2 geen duidelijke symptomen en wordt de diagnose pas gesteld bij een routinecontrole. Daarom is preventieve screening belangrijk bij risicofactoren.

Hoe snel ontwikkelen diabetes symptomen zich?

Bij type 1 gebeurt dit snel: symptomen kunnen binnen enkele weken optreden. Bij type 2 is het proces sluipend. Je kunt jarenlang prediabetes hebben (verhoogde bloedsuiker, maar nog geen diabetes) zonder symptomen. Eenmaal diabetes type 2, kunnen subtiele klachten jaren aanwezig zijn voordat ze opvallen.

Wat zijn de eerste tekenen van te hoge bloedsuiker?

De eerste signalen zijn vaak: toegenomen dorst, vaker plassen (vooral 's nachts), onverklaarbare vermoeidheid en wazig zien. Deze symptomen kunnen mild zijn en worden vaak toegeschreven aan stress, ouder worden of te weinig slaap. Herken je dit patroon langer dan 2 weken? Laat dan je bloedsuiker testen.