Op voedselverpakkingen staat duidelijk hoe veel calorieën er per portie in een product zitten. Dat is een aanvulling op de calorieën per 100 gram. Handig, want zo heb je meteen een idee hoe veel energie je ermee binnenkrijgt! Tenminste… dat zou het geval moeten zijn.
In werkelijkheid zorgen dat soort labels met calorieën juist voor meer verwarring dan helderheid. Dat heeft alles te maken met portiegrootte – en vooral met de misleidende portiegroottes die fabrikanten vaak gebruiken. Hoe dat zit, lees je in de blog van vandaag!
Voedingswaarde en portiegrootte
Voor consumenten is het belangrijk om te weten wat er in hun eten zit. Om die reden worden fabrikanten verplicht de voedingswaarden van hun producten duidelijk op de verpakking te zetten. Dat gaat standaard per 100 gram, want zo kun je makkelijk verschillende producten met elkaar vergelijken.
Die 100 gram heeft echter ooit nadelen. Niemand eet bijvoorbeeld ooit 100 gram appelstroop achter elkaar op! Om die reden voegen veel fabrikanten ook een voedingswaarde per portie toe. In theorie krijg je zo een beter beeld van de daadwerkelijke calorie-inname kunt verwachten.
Misleidende portiegroottes
Dat is echter de theorie. In de praktijk veroorzaakt zo’n extra voedingswaardeberekening vaak alleen maar meer problemen. Daar is één heel simpele oorzaak voor: de fabrikanten mogen helemaal zelf bepalen wat ze als één portiegrootte beschouwen. En dat kunnen dus vrij belachelijke hoeveelheden zijn!
Vervolgens mag de hoeveelheid calorieën per portie óók nog eens in grote letters voorop de verpakking worden vermeld. Is de portiegrootte veel te klein ingeschat, dan denken mensen dus ten onrechte dat het product maar weinig energie levert. En dat zorgt er weer snel voor dat je veel meer eet dan je denkt.
Voorbeelden van misleidende portiegrootte
Hoe bont fabrikanten het daarbij maken? Nou, behoorlijk bont. Om maar een paar voorbeelden te geven:
- Twix-reepjes zitten per twee in een verpakking. De meeste mensen eten dus ook twee reepjes na elkaar op. Volgens de fabrikant is dat echter niet de bedoeling: een portie Twix bestaat namelijk uit één reepje!
- Albert Heijn Basic vindt dat 3,3 vissticks één portie vormen. Vismarine kiest er zelfs voor om één visstick als een volwaardige portie te rekenen.
- Een Wagner Big Texas-pizza helemaal opeten? Dat is natuurlijk niet het idee. Volgens de verpakking bestaat één portie hier namelijk uit 1/3 pizza: 133 van de 400 gram.
- Dacht je dat een bakje chips helemaal niet zo veel calorieën bevatte? Dat komt waarschijnlijk doordat grote merken als Lays één portie 30 gram schatten. Dat is echter nauwelijks een handjevol chips.
- De vaste portiegrootte voor ontbijtgranen is volgens de fabrikanten 30 gram. Helaas is dat hoogstens de vaste portiegrootte voor kinderen: veel volwassenen eten ’s ochtends minstens 50 gram (krokante) muesli.
- Flesjes frisdrank worden doorgaans per halve liter verkocht en opgedronken. Volgens de verpakking bevat zo’n flesje echter uit 2 (of soms zelfs 2,5) porties!
- Volgens Sultana bestaat een portie uit éen koekje. Dat terwijl er doorgaans twee of drie koekjes in een pakje zitten, die meestal in één keer opgegeten worden.
- Een zak voorgesneden kaasblokjes bevat bij de Albert Heijn een calorievermelding per portie. Wat je dan wel even moet weten, is dat zo’n portie uit slechts één blokje kaas bestaat.
Afbeeldingen op verpakkingen
Denken voedingsproducenten dan echt dat mensen bij het avondeten één visstick en 1/3 pizza serveren? Je zou het bijna kunnen denken – als de afbeeldingen op de bijbehorende verpakkingen er niet waren. Want daar staat vaak wél een foto van een flinke bak muesli, of een hele pizza.
Sterker nog: vaak staan op verpakkingen juist grotere porties dan mensen gemiddeld eten. En ook dat heeft invloed op ons consumptiegedrag. We eten namelijk meer als we meer eten zien – al helemaal als we intussen denken dat een portie toch niet zo veel calorieën bevat.
Steeds grotere verpakkingen
En om het allemaal nog erger te maken, komt er nog een factor bij: grotere verpakkingen. De afgelopen jaren wordt ons eten in steeds grotere hoeveelheden verkocht. Waar we vroeger een blikje cola drinken, is een flesje nu de standaard. En soms gaat de ontwikkeling ongemerkt, zoals bij plakken kaas die steeds dikker worden.
Ook hiervoor geldt weer: je eet onbewust meer als je meer eten ziet. Grotere verpakkingen líjken heel handig, maar in werkelijkheid doe je er niet altijd langer mee. Er is namelijk een goede kans dat je dubbel zo veel chips eet als je een grotere zak gekocht hebt…
Portiegrootte inschatten
Kortom: ons beeld van een gewone portiegrootte is hopeloos verstoord geraakt. Eén van de zichtbaarste gevolgen is het legioen aan mensen dat maar niet begrijpt waarom ze niet afvallen. Ze eten toch keurig weinig calorieën? Dat lijkt inderdaad zo – tot je eens gaat kijken hoe het nou daadwerkelijk zit met die porties.
Dit is overigens een probleem waar niet alleen voedingsproducenten zich schuldig aan maken. Ook fitnessapps als de Eetmeter en My Fitness Pal gaan soms uit van onrealistische hoeveelheden. Dat zorgt ervoor dat je ook bij het calorieën tellen soms de verkeerde portiegrootte gebruikt.
Hoe je dat kunt voorkomen? De volgende drie tips helpen:
1. Lees de kleine lettertjes
Als er op een verpakking een voedingswaarde per portie gegeven wordt, staat er ook ergens wat de aangehouden portiegrootte is. Controleer altijd even of daar geen gekke dingen gebeuren! Dit heb je vooral snel door als er plotseling maar een half product gerekend wordt, of een verdacht laag gewicht.
2. Weeg voedsel voor een betere inschatting
Het is echter niet voor alle voeding snel duidelijk hoe veel een portie is. Want hoeveel weegt zo’n bakje muesli – weet jij veel of dat meer dan 30 gram is? Om deze reden kan het nuttig zijn een tijdje al je eten te wegen. Zo zul je al snel meer gevoel krijgen voor gewicht en portiegrootte. En daarmee kun je verpakkingen weer kritischer lezen!
3. Kijk naar de calorieën per 100 gram
Wil je verschillende producten vergelijken? Dan kun je de porties beter helemaal links laten liggen en gewoon naar de voedingswaarde per 100 gram kijken. Omdat je zelf een redelijk idee hebt van een fatsoenlijke portiegrootte, kun je dan zelf bepalen of een product aan je eisen voldoet.
Laat hieronder een reactie achter. We proberen dezelfde dag nog te reageren!
Ik vraag me vooral al wat een normaal portie eigenlijk is. Dat is eigenlijk iets wat je niet makkelijk kunt vinden. Ik eet best veel en merk dat mijn portie rijst met saus heel anders is dan die van een vriendin bijvoorbeeld.
Hoe weet ik nou wat een "gezond" portie is.
Hoi Jojo, een heel goede vraag!
Het beste kun je kijken hoe veel kcal je op een dag ongeveer nodig hebt, en hoe veel je daarvan per maaltijd / snack wilt eten. Als je daar een grove inschatting van hebt, kun je een beetje gaan schuiven met de calorieën en portiegroottes die daarbij horen. Het beste kun je eerst de groenten en de eiwitten bepalen, en daarna kijken hoe veel kcal je nog uit koolhydraten wilt halen.
Verder is er vaak wel een standaard die je aan kunt houden. Zo geldt er een richtlijn van minimaal 250 gram groente per dag, 100 gram eiwitrijke producten bij je avondeten, en 75-100 gram rijst of pasta (ongekookt) bij het avondeten. De precieze hoeveelheid kun je dan afstemmen op je trek en lichamelijke behoefte.
klopt, op de verpakkingen staan meestal de calorieën vermeld van veel kleinere portiegroottes dan we normaal eten. Dit heb ik vooral gemerkt bij ontbijtgranen en havermout..
Inderdaad, Seyhan :-)
Goedemiddag,
Ik heb zondag de boeken besteld, maar op heden nog geen reactie gehad!
Wanneer kan ik de boeken verwachten? Op de site staat de volgende dag in huis. Dan hadden ze maandag verstuurd moeten worden!
Order 12010
Met Vriendelijke groet!
Hi Marion,
Excuus voor de late reactie, heb je de boeken inmiddels binnen? Anders kun je ons even mailen, dan checken we voor je wat er aan de hand is!
Wat mij vaak irriteert is dat op de verpakkingen rijst of macaroni de calorieën per onbereid product vermeld wordt. En dan is een onbereid product per portie zoals pasta 75 gram. Om echt gek van te worden.
Klopt, Martine! Zeker omdat het bereide gewicht dan ook weer af kan hangen van de bereidingswijze (hoe lang je de pasta gekookt hebt, bijvoorbeeld). Er wordt erg weinig moeite in gebruiksvriendelijkheid gestoken...
Klopt helemaal, ik weeg alles sinds kort met een klein keuken weegschaaltje. Echt een eye opener vooral in combinatie met MyFitnessPal
Goed bezig, Peter! Je merkt dan inderdaad hoe snel je meer inzicht krijgt in wat je nou eigenlijk eet :-)