Aspartaam is misschien wel het meest besproken E-nummer dat er bestaat. Dat is niet helemaal voor niets, want deze kunstmatige stof zit in ontzettend veel producten. Er zou dus veel aan de hand zijn als het inderdaad ongezond bleek te zijn. Dat ligt echter nog helemaal niet vast: sterker nog, de meeste voedingswetenschappers stellen dat aspartaam volkomen ongevaarlijk is.
Wat moet je dan nog geloven, als consument? Moet je het spul obsessief vermijden of zijn lightproducten juist een uitstekende vervanging voor al te veel suiker? We bespreken hieronder zowel de opvattingen voor als tegen aspartaam. Zo kun je ook zelf de verschillende kanten in het debat wat beter begrijpen!
Wat is aspartaam?
Aspartaam is een kunstmatige zoetstof, dus een zoetstof die in de natuur niet los voorkomt. Het is op het moment één van de meest gebruikte zoetstoffen in de industrie van voedingsmiddelen. Dat is niet zonder reden: zo is aspartaam simpelweg ontzettend goedkoop om te produceren en te gebruiken. Daarnaast is het makkelijk om in lightproducten te gebruiken.
De reden daarvoor is dat aspartaam veel, veel zoeter is dan suiker: zo’n 200 keer zo zoet. Je hebt er daarom maar een heel klein beetje voor nodig, en dat levert nauwelijks calorieën op! Met 0,1 calorie aspartaam maak je je product even zoet als met 16 calorieën suiker. Vooral wanneer mensen wel zoet willen blijven eten, maar niet aan willen komen, is dat natuurlijk ideaal.
Waar zit aspartaam in?
Aspartaam zit dan ook in heel veel verschillende voedingsmiddelen. Denk bijvoorbeeld aan gezoete zuivelproducten en toetjes, light frisdranken, kant-en-klare soepen en ontbijtgranen. Ook bijna ieder zoet product dat als ‘suikervrij’ verkocht wordt, valt in deze categorie. IJs en snoep zonder suiker bijvoorbeeld. En natuurlijk zijn de zoetjes voor je koffie en thee voor het overgrote deel gezoet met aspartaam.
Op etiketten wordt aspartaam vaak gemeld als E951, en het verwante zoetmiddel aspartaam-acesulfaamzout als E962. Net als bij suiker heeft het slechte imago echter ook geleid tot verschillende andere benamingen die vaak op de verpakking gebruikt worden. Voorbeelden zijn Nutrasweet en Candarel.
Bijwerkingen aspartaam?
Tot zover klinkt het allemaal heel aardig met dat aspartaam. Toch zijn er, zoals genoemd, verhitte discussies gaande over het middel, en dan vooral over het gezondheidsaspect. Veel mensen denken of vermoeden namelijk dat aspartaam allerlei schadelijke bijwerkingen met zich meebrengt.
Zo zou aspartaam je stemming kunnen beïnvloeden, waardoor je je somberder of zelfs depressief zou gaan voelen. Je concentratie kan daarbij ook in de problemen komen.
Een andere veelgemaakte claim is dat aspartaam voor het ontstaan van tumoren zou kunnen zorgen. In een onderzoek van het Ramazzini Instituut uit 2006 en 2007 leken ratten namelijk inderdaad kanker te ontwikkelen na consumptie van grote hoeveelheden aspartaam. Ten slotte wordt aspartaam verrassend genoeg in verband gebracht met overgewicht.
Methanol en hersenschade
Laten we die twee belangrijkste claims eens wat gedetailleerder onder de loep nemen. Om te beginnen die hersenproblemen, waardoor je je minder goed zou kunnen concentreren en somberder zou worden. Die zouden het gevolg zijn van het stofje methanol, dat in grote hoeveelheden schade aan de hersenen veroorzaakt.
En inderdaad komt er bij de vertering van aspartaam een klein beetje methanol vrij. Dat gebeurt echter in verwaarloosbare hoeveelheden! Als je een liter light frisdrank drinkt, maak je ongeveer 55 mg methanol aan. Dat is minder dan er van nature in dezelfde hoeveelheid vruchtensap zit! Zolang je geen lepels pure aspartaam naar binnen werkt, is het spul dus niet slechter voor je hersenen dan een glas verse jus.
Aspartaam en kanker
Hoe zit het verder dan met die ratten die kanker kregen? In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, heeft de Europese Voedselveiligheidsautoriteit (de EFSA) wel degelijk uitgebreid naar het betreffende onderzoek gekeken.
Er bleek echter van alles mis te zijn met de uitvoering daarvan. Zo bleken de ratten van bijna alles waar ze aan werden blootgesteld kanker te krijgen. Bijvoorbeeld ook van normale cola, zonder aspartaam.
Een verkeerde interpretatie van wetenschappelijk onderzoek is overigens vaker de oorzaak van misverstanden over voedsel! Een risicofactor is dat veel degelijk onderzoek achter een stevige betaalmuur staat. Wie zelf op onderzoek uitgaat, komt daardoor al snel uit bij slechter uitgevoerde studies – die wel gratis te lezen zijn.
Aspartaam en overgewicht
Ten slotte dan dat verband dat tussen aspartaam en overgewicht lijkt te bestaan. Een deel van de verklaring is natuurlijk dat veel aspartaam op een ongezondere levensstijl in het algemeen duidt. Het betekent namelijk dat je kennelijk veel zoets eet, en daarom mogelijk ook meer suikers en minder gezonde producten.
Aspartaam is daarbij niet de oorzaak van het overgewicht, maar gewoon een ander symptoom van de daadwerkelijke oorzaak. Een tweede punt is dat aspartaam soms wel tot meer trek kan leiden. Je lichaam bereidt zich immers voor op suikers als gevolg van die zoete smaak. Komen die niet, dan kan dat tot hongergevoelens leiden. Onderzoek naar dit effect is nog in volle gang.
Is aspartaam schadelijk?
Is aspartaam dan schadelijk, als we dit alles zo eens bekijken? Het is duidelijk dat deze zoetstof niet het pure vergif is waar sommige mensen hem voor aanzien. Je ontwikkelt niet automatisch kanker als je regelmatig een glas cola light drinkt. Een verband bij ratten werd tenslotte alleen in enorme hoeveelheden gesuggereerd, en ratten zijn een stuk kleiner dan mensen.
Wel is het natuurlijk verstandig om het allemaal een beetje gematigd te houden, zoals altijd met voeding. Aspartaam kan bijvoorbeeld een voorkeur voor zoetigheid in stand houden, met alle gevolgen van dien. En krijg je er belachelijk veel van binnen, dan zal je brein je dat ook niet in dank afnemen. Een beetje normale consumptie zou echter geen probleem moeten zijn. Maak je er uiteindelijk dus vooral niet te druk om!
Laat hieronder een reactie achter. We proberen dezelfde dag nog te reageren!