Kun je gezond dik zijn, of is dat een fabeltje?

Gemiddeld genomen is overgewicht behoorlijk ongezond. Jarenlang gingen onderzoekers er echter vanuit dat dat niet voor ieder geval gold. Bij metingen was er vaak een groep deelnemers waar dat hoge gewicht helemaal niet zo veel nadelige gevolgen leek te hebben. Die verhouding werd metabolisch gezond overgewicht genoemd.

Recenter zijn er echter ook onderzoeken die uitwijzen dat het áltijd ongezond is om overgewicht te hebben. Hoe zit dat nu precies? Kun je "gezond dik" zijn, of is dat maar een fabeltje? We zetten het in dit artikel voor je uiteen!

Is dik zijn ongezond?

Overgewicht heeft een behoorlijk slecht imago, en dat is niet helemaal voor niets. Mensen met een BMI van boven de 30 hebben namelijk veel te maken met gezondheidsproblemen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een te hoge bloeddruk en te veel cholesterol, maar ook aan vergaande insulineresistentie of zelfs diabetes.

Al deze factoren worden in verband gebracht met een grotere kans op hart- en vaatziekten. Mensen met overgewicht komen dan ook relatief vaak vroegtijdig te overleiden door hartproblemen. Na 10 jaar hevig overgewicht neemt de kans op een hartaanval of een beroerte zelfs al met 25% toe (bron).

Geen exclusief ‘dik’ probleem

Dat klinkt allemaal alarmerend – en ja, dat is het tot op zekere hoogte ook. Toch kunnen er bij dit soort cijfers wel wat kanttekeningen worden geplaatst. Zo zijn de hierboven genoemde punten zeker niet exclusief een probleem voor dikke mensen. Sterker nog: maar liefst een kwart van de mensen met normaal gewicht (BMI 20-25) loopt met dezelfde risicofactoren rond.

Met andere woorden, die cholesterolspiegel en bloeddruk worden echt niet alleen veroorzaakt door al dat overtollige vet. Er zijn veel meer – en veel belangrijker – factoren die een rol spelen. Die worden helaas alleen vaak over het hoofd gezien. Met als gevolg dat mensen de verkeerde ‘oplossingen’ aangrijpen en alleen maar ongezonder worden!

Het probleem van de BMI

De grootste moeilijkheid zit hem bij het diagnosticeren van gevaarlijk overgewicht. Vaak wordt dat met behulp van de Body Mass Index gedaan, het BMI. Die wordt berekend aan de hand van je lichaamsgewicht en je lengte. Een BMI van 18 tot 25 is gezond. Tot 30 heb je licht overgewicht, vanaf daar heet het gevaarlijk overgewicht.

Het probleem is dat het BMI een heel onzorgvuldige meetmethode is. Hij zegt bijvoorbeeld niets over lichaamssamenstelling – komt dat gewicht van vet of van spieren? Ook de plek waar het vet zich bevindt wordt niet meegenomen, terwijl buikvet ongezonder is dan 'gewoon' overgewicht (2). Het is dus eigenlijk heel vreemd dat er aan de hand van BMI iets over gezondheid gezegd wordt.

Levensstijl zegt meer!

Er zijn dan ook meetmethoden waarmee je veel accurate voorspellingen over gezondheid kunt doen. Zo is leefstijl uiteindelijk een grotere factor. Iemand die te dik is, maar gezond eet, doet het in de statistieken beter dan iemand met gezond gewicht en een slecht eetpatroon. De tweedeling ‘wel of geen overgewicht’ is dan eigenlijk ook niet heel zinnig.

Ja, écht gezond dik zijn is moeilijk. Dikke mensen met een gezonde leefstijl lopen nog steeds meer risico dan mensen met gezond gewicht en een gezond voedingspatroon. Desalniettemin is er ook zonder af te vallen ontzettend veel winst te behalen op het gebied van gezondheid bij overgewicht.

Dus: kun je gezond dik zijn?

Toegegeven: overgewicht levert altijd een extra risico op. Gezond dik zijn is in dat opzicht dus een fabeltje. Aan de andere kant, die gevolgen van overgewicht hóéven niet heel groot te zijn.

En, belangrijk om te beseffen: ongezond afvallen is slechter voor je dan dik zijn en gezond leven. Ga bij overgewicht dus niet koste wat het kost proberen om vet kwijt te raken. Je doet je lichaam geen plezier door jezelf uit te hongeren!

Concentreer je in plaats daarvan liever op gezond voedsel en lichte beweging. Zelfs als je nog steeds evenveel calorieën eet, gaat je gezondheid daarmee meer vooruit dan met een typisch crashdieet.

Mark van Oosterwijck

Mark van Oosterwijck is online voedingscoach en auteur van de twee bestseller FitChef boeken. Deze boeken bevatten simpele eiwitrijke recepten, achtergrondinformatie, voorbeeld weekschema’s en meer.