Wat zijn vrije radicalen?

De term ‘vrije radicalen’ heb je vast wel eens langs horen komen, waarschijnlijk in een context die flink benadrukt hoe gevaarlijk deze stofjes zijn. En inderdaad, bijna alle negatieve processen die in ons lichaam plaatsvinden, zijn waarschijnlijk een gevolg van deze stofjes!

Maar betekent dat ook dat je er bang voor moet zijn, of valt het eigenlijk wel mee hoe gevaarlijk vrije radicalen zijn? En wat doe je als je hun werking zo effectief mogelijk tegen wilt gaan? We vertellen je er graag alles over.

Wat zijn vrije radicalen?

Vrije radicalen zijn, heel eenvoudig gezegd, bijproducten binnen het lichaam. Bij alle processen die in het lichaam plaatsvinden, zoals de afbraak van voedingsstoffen en de productie van energie, is sprake van oxidatie: je lichaam reageert met zuurstof. Bij die oxidatie komen vervolgens vrije radicalen vrij.

Dit gebeurt altijd, hoe gezond je verder ook leeft – je kunt die productie van vrije radicalen bij allerlei essentiële lichaamsprocessen niet vermijden. Gelukkig kunnen de stoffen in deze context niet heel veel schade aanrichten: je maakt namelijk ook bepaalde enzymen aan die zo veel mogelijk van de radicalen weer opvangen en neutraliseren.

Radicalen van buitenaf

Voor radicalen die van buitenaf je lichaam komen, is dat echter een ander verhaal. Gifstoffen die je binnenkrijgt, bijvoorbeeld via chemicaliën in make-up of vervuiling van de lucht, zorgen dat er meer vrije radicalen in je lichaam zitten dan waar je ‘beveiligingssysteem’ op ingesteld is. Ook een overmaat aan straling, van de zon of een zonnebank bijvoorbeeld, heeft meer vrije radicalen tot gevolg.

De consequentie? Je lichaam kan de radicalen niet meer allemaal opruimen, waardoor de stofjes uiteindelijk de schade aan kunnen gaan richten waar ze zo berucht om zijn geworden.

Probleem van vrije radicalen

Wat is dan precies die schade die deze stofjes te weeg brengen? Kort gezegd: ze verstoren allerlei lichaamsprocessen door zich aan cellen te hechten en die cellen vervolgens te belemmeren bij het uitvoeren van hun taak. Met een flinke hoeveelheid vrije radicalen zijn er dus ook heel wat cellen die hun werk niet meer kunnen doen!

Veroudering is één van de belangrijkste gevolgen, maar het kan er ook toe leiden dat de aderen verkalken en dat de bloeddruk stijgt. Er zijn zelfs verschillende onderzoeken die een grote hoeveelheid vrije radicalen aan het ontstaan van tumoren linken. Je lichaam wordt, kortom, danig ontregeld door een overvloed aan deze stoffen.

Hoe kun je ze vermijden?

Gelukkig zijn er wel een aantal dingen die je kunt doen om te voorkomen dat je overmatig veel radicalen aanmaakt en binnenkrijgt. Vermijd bijvoorbeeld ernstige luchtvervuiling, dus wandel niet regelmatig langs drukke autowegen en voorkom dat je in de tabaksrook komt te zitten.

Ook lichaamsvreemde stoffen in voeding kunnen voor meer vrije radicalen zorgen, en hetzelfde geldt voor zware metalen in onder andere make-up en deodorant.

Door alleen voor pure voedingsmiddelen en huidproducten te kiezen, kun je dus al aardig wat schade voorkomen. Ten slotte is stress ook hier een belangrijke factor: wanneer daar je lange tijd last van hebt, gaat je lichaam meer vrije radicalen produceren.

Antioxidanten

Ten slotte is voeding van groot belang in de strijd tegen vrije radicalen, en dan met name de voeding die veel antioxidanten bevat. De naam zegt het al: deze stoffen gaan de oxidatie tegen waarbij vrije radicalen in de eerste plaats ontstaan, zodat je lichaam minder werk hoeft te verrichten om ze allemaal weer onschadelijk te maken.

Antioxidanten zitten vooral veel in groente en fruit – broccoli, bosbessen en avocado, bijvoorbeeld. Ook knoflook en allerlei kruiden zijn nuttig om vrije radicalen tegen te gaan, en ongebrande noten en donkere chocola kunnen door hun antioxidantengehalte een gezonde snack vormen!