Word je dik van de pil?

Ruim een derde van de vrouwen tussen de 18 en 45 jaar gebruikt in Nederland de pil. Dat is geen wonder: het is één van de meest betrouwbare en efficiënte anticonceptiemiddelen. Daarnaast kan de pil ook tegen andere hormoongerelateerde problemen werken, zoals een pijnlijke menstruatie of hevige acne.

Toch is het gebruik ervan niet helemaal onomstreden! Er kleven namelijk ook de nodige nadelen aan zo’n portie hormonen die je iedere dag inneemt. Eén die vaak genoemd wordt, is een gewichtstoename. Veel vrouwen geven aan dat ze door de pil aan zijn gekomen. Maar word je inderdaad dik van de pil, of zijn er externe oorzaken?

Hoe werkt de pil?

Zoals gezegd voorkomt de pil dat je zwanger wordt door middel van bepaalde hormonen. De meeste pilsoorten bevatten er twee: oestrogeen en progestageen. Dat zijn twee kunstmatig geproduceerde hormonen die in de toegediende porties een aantal gevolgen hebben.

Allereerst onderdrukt progestageen de ovulatie: er vindt dus geen eisprong meer plaats als je de pil slikt. Oestrogeen zorgt er daarnaast voor dat het slijmvlies van de baarmoeder beter wordt vastgehouden en dus dikker wordt. Zaadcellen komen daardoor niet meer goed door de baarmoederhals heen.

Raakt een eicel toch op miraculeuze wijze bevrucht, dan kan hij zich ook niet meer goed in de baarmoederhals nestelen. Al met al maakt de pil het dus zo goed als onmogelijk om nog zwanger te worden.

Dik worden van de pil?

Het probleem is dat zulke hormonen natuurlijk niet alleen invloed hebben op de baarmoeder en eierstokken. Er treden daarom vaak bijwerkingen op wanneer je de pil gebruikt, zoals hoofdpijn, misselijkheid en stemmingswisselingen. En de toename van gewicht dus, iets waar veel vrouwen over klagen. Maar kan de pil er inderdaad voor zorgen dat je dikker wordt?

Alleen de pil zelf is in ieder geval geen letterlijke dikmaker. Zo’n dingetje bevat praktisch geen calorieën en kan er dus niet voor zorgen dat je meer energie binnenkrijgt dan je verbruikt. Toch zou het natuurlijk te kort door de bocht zijn om het daarbij te laten. Want welk effect hebben oestrogeen en progestageen verder op je vethuishouding?

Meer eetlust

Progestageen is de eerste schuldige wanneer je bij pilgebruik plotseling aan begint te komen. Dit hormoon heeft namelijk een vervelende bijwerking: het stimuleert de eetlust. Je zult daardoor vaak net wat meer gaan eten, en dan vooral meer ongezonde suikers en vetten. Vervelend is dat dit natuurlijk niet van de ene op de andere dag omslaat.

Een ongezonder eetpatroon sluipt er zo geleidelijk in dat je vaak niet eens doorhebt dat je iets anders bent gaan doen. En zo lijkt het alsof dat gewicht er letterlijk vanuit het niets bij kruipt! Het beste medicijn is in dit geval simpelweg bewustwording. Tel een weekje calorieën en pas je voedingspatroon aan. Hoe lastig het ook kan zijn, je hebt zelf in de hand wat je eet.

Vocht vasthouden

Oestrogeen draagt echter ook zijn steentje bij aan de veranderingen in je lichaamsgewicht. Zoals gezegd zorgt het ervoor dat je meer slijmvlies vasthoudt in je baarmoeder. Ook elders in het lichaam ga je daarmee echter meer vocht vasthouden! Vooral de enkels en vingers worden daarbij vaak zichtbaar dikker.

Vraag je je af of jij vocht vasthoudt? Als je ergens drukt en het laat een tijdje een witte afdruk zichtbaar, is het antwoord waarschijnlijk ja. Gelukkig vermindert deze bijwerking vaak na een tijdje pilgebruik. Verder kun je er voor zorgen dat je niet te veel zout eet, en dat je vooral genoeg water drinkt. Gek genoeg vermindert dat het vasthouden van vocht namelijk juist.

Benen, billen, borsten

Nog een nare bijwerking van oestrogeen is dat het je vethuishouding lichtjes verstoort. Áls je te veel calorieën eet, wordt nieuw vet dankzij oestrogeen een stuk efficiënter opgeslagen. Het komt dan bovendien vooral terecht op je bovenbenen, billen en borsten. Omdat het daar zo geconcentreerd zit, zie je de toename wat duidelijker dan als het gewoon gelijkmatig verdeeld zou worden.

Bovendien zijn dit toch al gebieden waar veel vrouwen zich onzeker over voelen! Een tweede kwestie is dat overtollig vet lastiger verbrand wordt wanneer je een overschot aan oestrogeen in je lichaam hebt. En om het nog erger te maken, produceren vetcellen zelf ook oestrogeen. Een vicieuze cirkel is daarmee snel gecreëerd.

Studentenleven

Een laatste factor die niet onbelangrijk is, is het moment waarop veel vrouwen met de pil beginnen. Meestal is dat ofwel op de middelbare school, ofwel in de studietijd. In het eerste geval zit je nog midden in de pubertijd en is je lichaam zich sowieso nog aan het ontwikkelen. Veel vrouwen krijgen hier sowieso een ander figuur. Dat kan de indruk versterken dat je van de pil dikker bent geworden.

Het studentenleven is een andere periode waarin veel mensen ook zonder pil al stevig aankomen. Alleen op kamers gaan kan – vaak in combinatie met vele gezellige avonden - kilo’s verschil maken! Ook dan is de pil maar één van de vele factoren, maar wel een factor die graag als zondebok gebruikt wordt.

Dus: maakt de pil je dik?

Dit alles ziet er natuurlijk nogal onheilspellend uit. Toch is het belangrijk om je te herinneren dat deze hormonale veranderingen relatief klein zijn, in ieder geval veel kleiner dan een paar decennia geleden. Het is daarom niet zo dat je gegarandeerd dik wordt van de pil. Sterker nog: de meeste vrouwen merken helemaal geen blijvende veranderingen in hun gewicht.

Het is simpelweg niet te voorspellen hoe ieder individu op de hormonen zal reageren. Vaak is de beste optie daarom om de pil gewoon uit te proberen en eventueel op een andere soort over te stappen als dat nodig is.

Balans progestageen en oestrogeen

Maak je je toch zorgen over de relatief grote hoeveelheid oestrogeen? Het belangrijkst is dat die in balans blijft met progestageen: die twee houden elkaar namelijk een beetje in evenwicht. Als er sprake is van een verstoorde balans, betekent dat meestal een overschot aan oestrogeen. Het hoeft dan gelukkig niet noodzakelijk te zijn om meteen met de pil te stoppen!

Probeer om te beginnen een gezond vetpercentage te behouden en eet voldoende (kruisbloemige) groenten, denk aan bloemkool, broccoli en andere koolsoorten. Daarnaast is het verstandig om niet te veel andere ‘externe’ oestrogeen binnen te krijgen.

Kies daarom voor vlees en zuivel van dieren die niet met hormonen behandeld zijn. Drink en eet bij voorkeur niet uit plastic, en vermijd pesticiden. Zo vermijd je zo veel mogelijk oestrogeen-achtige stoffen!