Bijna de helft van de Nederlandse volwassenen heeft het afgelopen jaar geprobeerd af te vallen, blijkt uit onderzoek van het RIVM (2023). Toch slaagt slechts een klein deel erin om het gewicht blijvend kwijt te raken. De reden? Hardnekkige mythes over afvallen die ons op het verkeerde been zetten.
In dit artikel ontrafelen we zeven veelvoorkomende feiten en fabels over afvallen. Je leert welke adviezen je kunt negeren en wat de wetenschap wél zegt over gezond gewichtsverlies.
7 Hardnekkige Mythes Over Afvallen: De Feiten
De fabels hieronder zijn niet gekozen omdat ze het gevaarlijkst zijn, maar omdat ze het vaakst geloofd worden. Ze vertroebelen het zicht op wat écht werkt bij afvallen: een duurzaam calorietekort in combinatie met voeding die je volhoudt.
1. Alle calorieën zijn gelijk – maakt het uit wat je eet?
Technisch gezien klopt dit: een calorie is een energie-eenheid die altijd even groot is. Maar deze waarheid wordt vaak misbruikt om te beweren dat het niet uitmaakt wát je eet. Een Mars en een bord rijst met groenten kunnen evenveel calorieën bevatten, maar ze werken totaal anders in je lichaam.
Onderzoekers van Harvard University (2021) toonden aan dat voedingskwaliteit minstens zo belangrijk is als calorieën tellen. Eiwitrijke maaltijden en vezelrijke producten verzadigen langer en kosten je lichaam meer energie om te verteren. Die Mars vult nauwelijks, waardoor je binnen een uur weer trek hebt en uiteindelijk méér eet.
De kern: een calorie is een calorie, maar sommige calorieën maken het makkelijker om minder te eten.
2. Je mag alleen kip, broccoli en rijst eten tijdens afvallen
Dit is de nummer één reden waarom mensen afhaken. Ze zetten zichzelf op een streng regime en houden het geen maand vol. Daarna volgt de terugval naar oude patronen, vaak met extra kilo's als resultaat.
De werkelijkheid? Je kunt prima afvallen terwijl je zo nu en dan iets lekkers eet. De 80-20 regel is een bewezen aanpak: eet voor 80% voedzaam en houd 20% ruimte voor wat je écht lekker vindt. Hoe je dit indeelt, is aan jou. Dagelijks een klein snackmoment, of zes dagen strikt en zondag ontspannen.
Wat telt is het calorietekort over de week, niet of je dinsdag een ijsje nam.
3. Word je dik van koolhydraten?
Koolhydraatarme diëten zijn populair, en ze kunnen werken. Maar dat betekent niet dat koolhydraten de vijand zijn. Mensen eten al millennia brood, rijst en granen. De obesitas-epidemie begon pas in de jaren tachtig, toen ultrabewerkte producten de markt overspoelden.
Volkoren granen, zoete aardappels en peulvruchten zijn juist waardevolle energiebronnen. Ze leveren brandstof voor intensief sporten en bevatten vezels die je darmen gezond houden. Het Voedingscentrum (2024) benadrukt dat koolhydraten onderdeel zijn van een gebalanceerd voedingspatroon.
Je wordt niet dik van koolhydraten. Je wordt dik van een calorieoverschot, ongeacht waar die calorieën vandaan komen.
4. Moet je vetten vermijden om af te vallen?
Vet bevat 9 calorieën per gram, meer dan koolhydraten of eiwitten. Toch maakt dat vet niet automatisch ongezond. Je lichaam heeft vetten nodig voor hormoonproductie, vitamine-opname en hersenfunctie.
Het verschil zit in het type vet. Transvetten uit gefrituurde snacks en gebak verhogen je risico op hart- en vaatziekten. Onverzadigde vetten uit avocado, noten, olijfolie en vette vis verlagen dat risico juist, aldus de World Health Organization (2023).
Vermijd niet alle vetten, maar kies de juiste. Een handvol noten of een schep olijfolie past prima in een afvalplan.
Wil je een voedingsschema dat rekening houdt met jouw voorkeuren én doelen? Bij FitChef krijg je maaltijden op maat, zonder dat je zelf hoeft te rekenen of te stressen over macro's.
5. Moet je elke 2-3 uur eten om je metabolisme op gang te houden?
Deze mythe heeft een leger mensen met tupperware-bakjes opgeleverd. De gedachte: als je niet om de paar uur eet, vertraagt je stofwisseling en wordt afvallen onmogelijk.
De wetenschap zegt iets anders. Je metabolisme reageert nauwelijks op maaltijdfrequentie, zolang je totale calorie-inname gelijk blijft. Of je drie grote maaltijden eet of zes kleine, maakt voor je vetverbranding weinig verschil volgens onderzoek van de Universiteit van Ottawa (2019).
Kies wat bij jouw leven past. Stevig ontbijten, simpele lunch, normale avondmaaltijd? Prima. Intermittent fasting met twee maaltijden? Ook goed. Volhouden is belangrijker dan frequentie.
6. Is overgewicht altijd ongezond?
Een hoger gewicht betekent niet automatisch een slechtere gezondheid. En omgekeerd zijn slanke mensen niet per definitie fit. Ondergewicht brengt eigen risico's met zich mee, en ook dunne mensen kunnen ongezond orgaanvet hebben.
Wat zwaarder weegt dan het getal op de weegschaal: beweeg je genoeg? Eet je gevarieerd? Hoe zijn je bloedwaarden? Een gezonde leefstijl is voor iedereen waardevol, ongeacht kledingmaat.
7. Waarom diëten niet werken (en wat wél)
De dieetindustrie verdient miljarden aan producten die tijdelijke resultaten beloven. Maar onderzoek wijst consequent uit dat de meeste mensen na een dieet weer aankomen, vaak zelfs meer dan ze kwijtraakten. Een meta-analyse van UCLA (2020) concludeerde dat diëten op lange termijn ineffectief is voor de meeste mensen.
De verklaring is logisch: tijdelijk anders eten verandert niets aan de gewoontes die tot overgewicht leidden. Zodra het dieet stopt, keren de oude patronen terug.
Wat wél werkt: kleine, haalbare aanpassingen die je voor de rest van je leven volhoudt. Geen afslankshakes of wonderpillen, maar een nieuwe relatie met voeding en beweging. Stap voor stap, tot gezonder eten normaal voelt in plaats van een opgave.
Veelgestelde Vragen
Kan ik afvallen zonder calorieën te tellen?
Ja. Calorieën tellen is een hulpmiddel, geen vereiste. Door meer groenten, eiwitten en vezels te eten, voel je je sneller vol en eet je automatisch minder. Focus op voedingskwaliteit in plaats van getallen.
Hoeveel kilo kun je per week gezond afvallen?
Gemiddeld 0,5 tot 1 kilo per week is haalbaar en gezond. Sneller afvallen leidt vaak tot spierverlies en vergroot de kans op terugval. Geduld loont.
Is intermittent fasting effectief om af te vallen?
Intermittent fasting kan werken, maar niet omdat het magisch is. Het helpt sommige mensen simpelweg om minder calorieën binnen te krijgen. Als het bij je past, probeer het. Zo niet, dan werken andere methodes net zo goed.
Waarom val ik niet af terwijl ik gezond eet?
Gezond eten betekent niet automatisch weinig calorieën. Noten, avocado en olijfolie zijn voedzaam maar calorierijk. Check of je porties niet te groot zijn, of je ongemerkt snackt, en of je voldoende beweegt.
Moet ik sporten om af te vallen?
Sporten helpt, maar is niet strikt noodzakelijk. Gewichtsverlies komt primair door voeding. Beweging versnelt het proces, verbetert je gezondheid en helpt je gewicht behouden na het afvallen.
Laat hieronder een reactie achter. We proberen dezelfde dag nog te reageren!