Additieven in voedsel: zijn ze altijd zo slecht?

Ingrediëntenlijsten op etiketten worden steeds langer. Ook producten die op het eerste gezicht heel simpel moeten zijn, blijken soms handenvol ingrediënten te bevatten. De belangrijkste reden? Het hoge aantal additieven in voedsel.

Maar hoe gezond of ongezond zijn al die toevoegingen? Je hoort vaak het advies om onbewerkt te eten, maar betekent dat dat álle additieven slecht voor je zijn? In deze blog bespreken we die kwestie in wat meer detail!

Wat zijn additieven in voedsel?

Additieven in voedsel zijn ingrediënten die aan producten toegevoegd worden om ze te ‘verbeteren’. Ze versterken bijvoorbeeld de smaak en geur, voegen kleur toe of verbeteren de houdbaarheid. Soms zijn additieven ook bedoeld om een product gezonder te maken, bijvoorbeeld als er vitamines toegevoegd worden.

Het ironische is natuurlijk dat die toevoegingen lang niet altijd een verbetering vormen. Integendeel, regelmatig maken ze een product juist ongezonder. Ze worden dan vooral gebruikt om de boel voor de fabrikant goedkoper te houden.

E-nummers

Nu mag natuurlijk niet alles zonder verdere controle in je eten gegooid worden. Binnen de Europese Unie mogen alleen de zogenaamde E-nummers als additieven in voedsel gebruikt worden. Daarvan is in principe zeker dat ze (bij normale consumptie) geen gezondheidsklachten veroorzaken.

E-nummers hebben de laatste jaren een erg slechte naam gekregen. Dat ligt vooral aan een paar ‘rotte appels’: van enkele stofjes is het onduidelijk of ze inderdaad wel veilig genoeg zijn. Het is echter belangrijk om te onthouden dat de meeste E-nummers inderdaad onschadelijk zijn.

Het probleem van additieven

Toch kunnen additieven ervoor zorgen dat je eten in zijn geheel minder gezond wordt. Dat gebeurt ruwweg op twee manieren:

1. Sommige additieven zijn ongezond

Om te beginnen zijn er E-nummers waarvan gewoon niet duidelijk is of ze wel zo gezond zijn. Er bestaat bijvoorbeeld al jaren discussie over de smaakversterker E621, waar veel mensen slecht op reageren. Hetzelfde geldt voor de zoetstof aspartaam.

Als we iets breder kijken, zien we vaker dat ‘nuttige’ toevoegingen snel ongezond zijn. Zo wordt er in veel eten extra zout en suiker gedaan om de smaak te versterken. Het gevolg daarvan is dat we in de westerse wereld massaal te veel van deze stoffen eten, met alle gevolgen van dien.

2. Sommige additieven vervangen gezonde ingrediënten

Soms ligt het probleem echter subtieler. Er is dan niets mis met de E-nummers, maar wel met wat de fabrikant níét in het product stopt. Zo bevatten veel producten met fruit helemaal niet zo veel fruit, maar vooral veel suiker, en vervangen bindmiddelen vaak (duurdere) gezonde vetten.

In dit soort gevallen zorgen additieven dus voor een flinke vermindering van de voedingswaarde. Vaak geldt: hoe kleiner het deel ‘echte’ ingrediënten, hoe minder voedzaam een product is. Het is dus altijd aan te raden om even te kijken hoe het nu zit met die additieven.

Nuttige additieven in voedsel

Dat wil niet zeggen dat je alles onmiddellijk af moet schrijven als er een hulpstofje in zit. Soms zijn additieven in voedsel gewoon heel nuttig. Je kunt ze bijvoorbeeld nodig hebben om je voedsel langer te bewaren, of om het überhaupt te produceren.

Peulvruchten in blik, yoghurt, kaas en hummus zijn allemaal voorbeelden van producten waar vaak wat aan is toegevoegd. Dat maakt ze zeker niet direct ongezond! Het overgrote deel van het product is immers nog steeds gewoon gezond en voedzaam.

Blijf zorgvuldig lezen

Er is dus geen reden om additieven in voedsel volledig af te schrijven. Wel is het belangrijk om je gezonde verstand te gebruiken. Zit een ogenschijnlijk simpel product opeens boordevol extra ingrediënten? Dan is er goede kans dat de kwaliteit en voedingswaarde daarmee ook achteruit is gegaan.

Het makkelijkste is om zo veel mogelijk producten te kopen die gewoon uit één ingrediënt bestaan. Denk aan groente en fruit, onbewerkt vlees, eieren, volkoren granen en zuivel. Maar soms is dat gewoon niet handig. Brood, pindakaas en plantaardige melk zijn bijvoorbeeld typisch producten die je vaak niet zelf maakt.

In dat geval is de oplossing om goed te vergelijken. Zit er in één merk pindakaas wél een berg bindmiddelen, en in het andere merk niet? Ga dan liever voor die zonder. Bevat de ene amandelmelk wél suiker en de andere niet? Dan is de keuze duidelijk! Zo voorkom je dat je jezelf met allerlei onnodige toevoegingen opzadelt.