Wat (de kleur van) je ontlasting over je gezondheid zegt! 

Kijk jij wel eens hoe je ontlasting eruitziet wanneer je een grote boodschap gedaan hebt? Het antwoord is vermoedelijk nee – de meeste mensen spoelen alles dat hun darmen voortbrengen het liefst zo snel mogelijk weer door.

Toch kan je ontlasting je veel vertellen over je gezondheid, en dan vooral over het welzijn van je verteringsstelsel: een afwijkende vorm, dikte of kleur betekent immers dat er ergens in je darmen iets mis aan het gaan is.

Dus voel je je al een tijdje niet helemaal lekker en heb je geen idee waar die vage klachten vandaan komen? Neem eens een minuutje de tijd om een blik op de kleur van je ontlasting te werpen, het kan je meer vertellen dan je denkt!

Harde en dunne ontlasting

De ideale structuur voor ontlasting is stevig, maar zeker nog wel flexibel, zodat het een soort worstvorm zonder scheurtjes heeft. Is je ontlasting een stuk vloeibaarder, dan noemen we dat diarree; het betekent dat de voedselresten niet genoeg tijd in je darmen hebben doorgebracht, waardoor je lichaam geen tijd heeft gehad om al het vocht goed op te nemen.

Oorzaken zijn onder andere een te snel werkende schildklier, coeliakie of een andere intolerantie, de ziekte van Crohn of emotionele stress. Wanneer je ontlasting juist te hard is, betekent dat dat het juist te lang in je darmen is blijven hangen. In dit geval poep je vermoedelijk niet vaak genoeg (één à twee keer per dag is een gezonde frequentie) en kan het lastig of zelfs pijnlijk zijn om die ontlasting weer je lichaam uit te krijgen.

Een gebrek aan vezels uit o.a. groente en fruit is hier een veelvoorkomende oorzaak. Ook kunnen overmatig gebruikte ijzersupplementen, de ziekte van Crohn of het te vaak negeren van de drang om naar de wc te moeten allemaal met verstopping te maken hebben. Als je moeite hebt met het naar de wc gaan kan je eens lijnzaad proberen, dit zaad staat erom bekend dat het de stoelgang bevordert.

Kleur ontlasting

Gezonde ontlasting heeft een bruinige kleur, die kan variëren van ongeveer de kleur van pindakaas tot ongeveer de kleur van chocoladepasta, afhankelijk van de tijd die de ontlasting in de darmen heeft doorgebracht. Plotselinge kleurveranderingen kunnen erop wijzen dat er ergens in het maag-darmkanaal een probleem speelt.

Let hier natuurlijk wel even op dat de kleurverandering niet van bijvoorbeeld sterk gekleurd eten komt (bieten laten bijvoorbeeld nog wel eens hun sporen na in de wc-pot!) en dat je geen geneesmiddelen slikt die een dergelijke bijwerking kunnen hebben.

Zwarte ontlasting

Wanneer je ontlasting een zwarte of roodzwarte kleur heeft, betekent dat doorgaans dat er ergens eerder in je darmen sprake is van een bloeding. Het bloed heeft dan al een tijdje in de darmen doorgebracht en heeft een donkere kleur gekregen door gedeeltelijke uitdroging.

Heb je geen kilo’s bieten, rode kool of drop gegeten, dan is een zwarte ontlasting doorgaans een goede reden om even de huisarts om advies te vragen, zeker als er ook sprake is van een sterke geur. Goede kans dat het om een onschuldige bloeding gaat, maar het kán ook te maken hebben met ernstiger aandoeningen waar je maar liever zo snel mogelijk vanaf weet!

Gele of groene ontlasting

Wanneer je ontlasting een groen-gelige kleur heeft, kan dat een heel onschuldige reden hebben, zoals het eten van spinazie en andere bladgroenten die veel chlorofyl bevatten. Wanneer daar echter geen sprake van is, kunnen er ook heel andere oorzaken in het spel zijn.

Doorgaans betekent een gele kleur dat je lever of galwegen door aandoeningen of ontstekingen van slag zijn. Ook overmatig alcoholgebruik is een bekende factor die voor gelige ontlasting kan zorgen.

Gele of groene ontlasting is bijna altijd een reden om even langs de huisarts te gaan. Alleen bij baby’s die nog borstvoeding krijgen geldt dat overigens niet; zij hebben ook een gelig gekleurde ontlasting, maar hier is dat geen probleem.

Witte of grijze ontlasting

Je ontlasting krijgt zijn gebruikelijke lichtbruine kleur door het stofje bilirubine dat zich aan de binnenkant van je darmen bevindt. Dit stofje wordt gemaakt uit gal, en een lichte, witgrijze kleur duidt dan ook meestal op een tekort aan gal. Redenen hiervoor kunnen weer zijn dat je een probleem hebt met je alvleesklier, of dat je galgang geblokkeerd is door bijvoorbeeld een ontsteking of een steentje.

Ten slotte kan een witte kleur van de ontlasting ook veroorzaakt worden door gisting in de darm. Het is altijd verstandig om even een arts te raadplegen wanneer je ontlasting deze kleur heeft, want de afwezigheid van gal kan eventueel op ernstige problemen duiden.

Witte puntjes in de ontlasting

Wanneer je ontlasting grotendeels gewoon bruin is, maar wel witte puntjes vertoont, heb je vermoedelijk last van wormen in je darmen die in ‘fragmentjes’ naar buiten komen. Ook dit kun je maar beter zo snel mogelijk aanpakken, want deze wormen leven van voedingsstoffen die jij zelf veel te goed kunt gebruiken. Haal in zo’n geval dus een wormenkuur bij de apotheek, doorgaans zijn die vrij zonder recept verkrijgbaar.

Geur van ontlasting

Ontlasting ruikt natuurlijk nooit naar bosviooltjes, maar het hoort ook niet extreem penetrant te stinken. Merk je dat de geur van je ontlasting veranderd is en sterker wordt, dan is het verstandig om wat extra op kleur en overige factoren te letten.

Vaak zul je ook daar signalen zien die aangeven dat er iets niet helemaal goed gaat; een heel sterke geur kan bijvoorbeeld op coeliakie, malabsorptie of taaislijmziekte wijzen. Vraag het je arts als je twijfelt!

Slijm in de ontlasting

Natuurlijk is het geen probleem als er af en toe een beetje slijm in je ontlasting zichtbaar is, maar wanneer het opvallend veel wordt, kan dat betekenen dat je te veel suiker of zuivel eet. Ga dat zorgvuldig bij jezelf na. Eet je net zo gezond als altijd, dan kan het eventueel op een ontsteking in het darmkanaal wijzen. Krijg je ook last van buikpijn of zie je bloed in je ontlasting, dan wordt het zeker tijd om de huisarts een bezoekje te brengen.

Vettige ontlasting

Wanneer je ontlasting ongebruikelijk vettig is, blijft hij sterker aan de pot plakken dan normaal – en dat is niet de bedoeling. Vetten horen bij de vertering namelijk gewoon door je lichaam opgenomen te worden.

Gebeurt dat niet, dan kan een allergie of een tekort aan galzuur daar een rol bij spelen. Je hoeft je hier doorgaans niet veel zorgen over te maken, tenzij er ook andere symptomen zichtbaar zijn óf de ontlasting lange tijd heel vet blijft. Raadpleeg dan je arts.