Orthorexia - Hoe gezond is te gezond?

Het is natuurlijk helemaal geweldig als je gezond leeft, maar soms kan je hier ook in doorslaan. Kun je te gezond leven? Als het bezig zijn met gezond eten een obsessie wordt, dan is er sprake van orthorexia. Wat is orthorexia precies? En wanneer wordt gezond leven te gezond?

Wat is orthorexia?

Orthorexia wordt gezien als een eetstoornis. Iemand met orthorexia is de hele dag bezig met gezond eten. Vaak stelt deze persoon zichzelf strenge regels op en vermijdt hij wat niet gezond is. Zo kan hij of zij alle niet-biologische producten vermijden of een sterke weerzin hebben van in de fabriek geproduceerde etenswaar.

Vaak wordt naar mate de aandoening langer duurt, de lijst met ‘ongezonde’ producten steeds uitgebreider. Daardoor kunnen lichamelijke klachten ontstaan door een eenzijdig voedingspatroon, waarbij bijvoorbeeld alleen nog fruit, groente en noten op het menu staan. Bij orthorexia gaat het meer om de kwaliteit van het voedsel dan om de hoeveelheid, zoals bij andere eetstoornissen vaak het geval is.

Orthorexia is als stoornis niet officieel erkend. De term werd eind jaren negentig bedacht door de Amerikaanse arts Steven Bratman. Volgens hem heeft orthorexia er vaak mee te maken dat iemand zich niet goed voelt over zichzelf (bijvoorbeeld last van faalangst en perfectionisme) en een vorm van controle wil krijgen via het eetpatroon.

Toch hebben mensen met orthorexia vaak ook gevoelens van superioriteit tegenover anderen: zij eten in hun ogen immers veel gezonder dan de rest. De oorzaak kan met psychische klachten, erfelijkheid, de omgeving of een traumatische ervaring te maken hebben.

Hoe herken je orthorexia?

Iemand die bewust bezig is met gezond eten en voldoende bewegen, heeft geen orthorexia. Ook mensen die een specifiek dieet volgen, zoals veganisten, hebben niet per definitie last van een obsessieve stoornis. Gezond leven wil zeggen dat je bewust bezig bent met wat je eet en hoeveel je beweegt, maar dat dit niet je leven bepaalt.

Van orthorexia kan sprake zijn als iemand de volgende kenmerken vertoont:

• De hele dag met eten bezig zijn
• Een steeds eenzijdiger voedingspatroon ontwikkelen
• Niet meer mee willen eten bij sociale gebeurtenissen (een feestje, een diner in een restaurant)
• Sociaal geïsoleerd raken door de obsessie met eten
• Angstgevoelens en depressie
• Gewichtsverlies en ondervoeding

Herken je jezelf of iemand in je omgeving in dit lijstje? Het is belangrijk om dan professionele hulp te zoeken via de huisarts.

Tips voor een goede omgang met gezondheid

Gezond willen leven, met gezonde voeding en voldoende beweging, is alleen maar goed in een maatschappij vol verleidingen van junk food en met veel zittend werk. Maar als je wilt voorkomen dat je gefixeerd raakt op je gezondheid, houd dan deze tips in je achterhoofd:

• Probeer het overgrote deel van je tijd gezond te eten, maar straf jezelf niet als je een keertje naar de chipszak grijpt.
• Denk niet in termen van goede en slechte voeding, maar zie gezonde voeding als iets wat je dagelijks neemt en de minder gezonde hap als iets lekkers voor zo nu en dan. Zo voorkom je onnodige schuldgevoelens.
• Probeer eten niet aan emotie te koppelen. Wil je jezelf belonen voor een goede prestatie of jezelf oppeppen omdat je in de put zit, trakteer jezelf dan op een mooi boek of een ontspannen saunabezoekje in plaats van chocoladetaart.
• Zie een gezonde levensstijl als keuze en niet als obsessie. Relativeer: als het op vakantie eens zo uitkomt dat je mix uit een zakje gebruikt terwijl je normaal altijd met verse kruiden kookt, ga je daar heus niet dood aan.
• Zie eten als plezierig en niet als iets negatiefs.